„Księżyc dłużej niż ktokolwiek inny obserwował z bliska Ziemię.
Prawdopodobnie widział wszystkie zachodzące na niej zjawiska i śledził ludzkie poczynania.”Haruki Murakami
Księżyc od zarania dziejów przyciągał uwagę i fascynował ludzi. Starożytni czcili go jako bóstwo, przypisując mu moc wpływania na ludzki los, życie i zdrowie.
Gdy spojrzymy na przyrodę, ciężko jest nie dostrzec ogromnego wpływu naszego naturalnego satelity na faunę i florę planety. Oddziaływanie grawitacyjne księżyca wywołuje pływy morskie – ogromne masy wód oceanicznych podnoszą się i opadają w zgodzie z lunarnym cyklem. Podczas pełni księżyca koralowce uwalniają jaja i gamety żeńskie w widowiskowym akcie reprodukcji.
Nic dziwnego, że nasi przodkowie będąc pod wielkim wrażeniem spektakularnej skali tych oddziaływań, przypisywali księżycowi wpływ na rożne aspekty zdrowia psychicznego i fizycznego u ludzi.
Księżyc a sen
W kilkudniowym okresie poprzedzającym pełnię księżyca i w czasie jej trwania wielu z nas odczuwa zwiększone napięcie emocjonalne. Często towarzyszą mu również problemy ze snem.
W badaniu opublikowanym przez czasopismo „Sleep medicine” poddano ocenie jakość snu 319 osób i wpływ poszczególnych faz księżyca na jego jakość.
Eksperyment wykazał, że w czasie pełni uczestnicy odnotowywali gorszą jakość nocnego spoczynku. Sen był płytszy a nierzadko przerywany.
Niemal intuicyjnie za taki stan rzeczy winić można intensywność księżycowego światła i jednoczesny brak odpowiednich zasłon w sypialni. Naukowcy już wcześniej dowiedli, że nawet skromne źródło światła w naszej sypialni może zakłócać nocny spoczynek.
Okazało się jednak, że nie w tym rzecz.
W kolejnym eksperymencie z 2013 roku udział wzięło 17 zdrowych ochotników mieszczących się w przedziale wiekowym 20-31 oraz 16 osób w wieku 57-74 lat. Ludzie Ci zgodzili się spać w ciemnych, pozbawionych okien pomieszczeniach przez okres 4 dni.
W tym czasie naukowcy badali zmiany zachodzące w strukturze i głębokości ich snu oraz aktywności mózgu. Regularnie mierzono także poziomy melatoniny i kortyzolu, dwóch hormonów regulujących rytm dobowy naszych organizmów.
Analiza, którą następnie przeprowadzili badacze, wykazała, że bezpośrednio przed i po pełni księżyca uczestnicy zasypiali średnio o około 5 minut dłużej, a czas ich snu skrócił się o około 20 minut.
Był on przy tym również płytszy niż zwykle, zanotowano także niższy poziom melatoniny, hormonu snu. Naukowcy nie byli w stanie wyjaśnić tych zmian ekspozycją na intensywne światło księżyca, ponieważ uczestnicy spali w całkowicie ciemnych, pozbawionych okien pomieszczeniach.
Warto dodać, że księżyc w pełni emituje światło o dość umiarkowanym natężeniu (0,2 luksa), nawet w porównaniu do oświetlenia ulicznych latanii (5-10 luksa).
Księżyc a zdrowie psychiczne
Innym szeroko rozpowszechniony pogląd głosi, że księżyc wpływa na nastrój i zdrowie psychiczne, zaś czas pełni nasila agresję i skłonność do stosowania przemocy.
Znajduje to pewne potwierdzenie w policyjnych statystykach. Już w 1984 roku naukowcy na ich podstawie byli w stanie przewidywać wzrost wskaźnika przestępczości w okresie pełni księżyca.
Tłumaczono to wówczas „ludzkimi falami pływowymi”, wywoływanymi grawitacyjnym oddziaływaniem księżyca.
Z kolei znacznie nowsze badania przeprowadzone w 2009 roku w ośrodkach psychiatrycznych wykazały, że placówki te przyjmują więcej pacjentów w okresie pełni naszego naturalnego satelity.
Co ciekawe, ilość osób hospitalizowanych w tym czasie rosła nawet dwukrotnie!
W 2019 roku naukowcy ze Szwajcarii i Stanów Zjednoczonych przeanalizowali dane 17966 osób leczonych na 15 różnych oddziałach psychiatrycznych, przyjmowanych przez okres 10 lat. W badaniu tym nie znaleziono dowodów na wzrost agresji u pensjonariuszy podczas fazy pełni księżyca.
Księżyc a cykle miesiączkowe
Powszechne jest przekonanie, że istnieje pewna synchronizacja między fazami księżyca a miesiączkami u kobiet.
Naukowcy wciąż nie są zgodni co do tego, czy księżyc może w jakikolwiek sposób wpływać na cykl menstruacyjny, jednak najnowsze długoterminowe badania wykazały, że cykle księżycowy i miesiączkowy wykazują pewną zgodność.
Średnia długość cykli menstruacyjnych kobiet pokrywa się z 29,5-dniowym cyklem księżyca. Powodowało to, że w wielu kulturach starożytnych fazy księżyca łączono z płodnością.
Z kolei wśród naukowców pogląd o wpływie naszego naturalnego satelity na ludzką fizjologię był w dużej mierze odrzucany jako mit.
W badaniu opublikowanym 27 stycznia w czasopiśmie “Science Advances” naukowcy przeanalizowali dane i odkryli, że w niektórych przypadkach okresy rzeczywiście synchronizowały się ze światłem księżyca. Co ciekawe, im młodsze były badane kobiety, tym bardziej ich cykl menstruacyjny związany był z fazami księżyca.
Badacze doszli również do wniosku, że w kulturach silnie związanych z przyrodą związek ten może być jeszcze bardziej ewidentny.
W przypadku stworzeń oceanicznych synchronizacja reprodukcji z fazami księżyca jest zjawiskiem dobrze znanym i udokumentowanym. Dotyczy to organizmów takich jak ryby i koralowce, kraby a także plankton.
„Życie wyewoluowało w oceanie. W tym okresie Księżyc położony był w znacznie bliższej odległości od naszej planety, przez co prawdopodobnie jego wpływ na rozwijające się na planecie życie był również znacznie większy.”
Przez setki tysięcy lat morskie organizmy funkcjonowały więc pod znacznie większym wpływem cykli lunarnych, a badacze twierdzą, że jeśli tego rodzaju adaptacja jest nadal odzwierciedlona w naszych genach, to ludzkie reakcje na Księżyc mogą być reliktem z naszej ewolucyjnej przeszłości.
Bibliografia:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23891110/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23889481/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33571128/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16407788/