Czy pożyteczne bakterie w aptecznych preparatach probiotycznych rzeczywiście mogą pomóc nam w zrzuceniu zbędnych kilogramów? Co mówią na ten temat badania naukowe?
Probiotyki są jednymi z najbardziej popularnych suplementów dostępnych na rynku. Znajdziemy je w każdej aptece, sklepie ze sportowymi suplementami czy ze zdrową żywnością. Posiadają udowodnione naukowo prozdrowotne działanie, min w kierunku poprawy funkcjonowania jelit czy ogólnej odporności organizmu. W ostatnim czasie pojawiły się również badania sugerujące, że pożyteczne bakterie mogą wspierać proces odchudzania.
Czym są probiotyki?
Probiotyki to kultury pożytecznych bakterii, które po podaniu w odpowiednich ilościach są w stanie przynosić korzyści zdrowotne organizmowi swojego gospodarza. Bardzo wiele produktów spożywczych dostępnych na naszym rynku zawiera naturalne kultury bakterii probiotycznych. Należy tu w pierwszej kolejności wymienić różnego rodzaju kiszonki a także kefiry i jogurty. Nie wszyscy wiedzą, że niektóre gatunki długo dojrzewających wędlin również bogate są w pożyteczne bakterie. Jednak nasz tekst będzie się skupiał na gotowych preparatach zawierających bakterie probiotyczne.
W ciągu ostatnich dwóch dekad ogromnie wzrosło zainteresowanie badaniami nad probiotykami.
Za ich obiecującymi wynikami podążył także rynek, oferując całą gamę wyspecjalizowanych preparatów probiotycznych. Z polskich firm na zainteresowanie zasługują produkty firmy Sanprobi.
Mikrobiom jelitowy i masa ciała
Od dawna wiadomo, że istnieje ścisły związek pomiędzy zdrowiem jelit a mikroflorą jelitową. Nasz przewód pokarmowy zamieszkują niezliczone kultury pożytecznych bakterii, z których naukowcy zidentyfikowali już ponad 1000 gatunków. Te mikroorganizmy silnie oddziaływają na stan naszego zdrowia do tego stopnia, że znaczące niekorzystne zmiany w składzie mikrobiomu mogą skutkować rozwojem chorób. Jeśli chodzi o powstawanie otyłości, to naukowcy zidentyfikowali kilka sposobów, w jaki zaburzenia składu mikroflory jelitowej przyczyniają się do powstawania otyłości.
I tak insulinooporność czy przewlekły stan zapalny znajdują swoje odbicie w kondycji naszych jelit i zamieszkujących je pożytecznych bakterii. Badania nie pozostawiają wątpliwości – zarówno osoby z nadwagą jak i otyłe mają zmieniony skład mikroflory jelitowej w porównaniu z ludźmi z prawidłową masą ciała.
Niektóre badania wykazały, że osoby dotknięte otyłością mają wyższy stosunek bakterii Firmicutes do Bacteroidetes w jelitach. Bardzo ważnym czynnikiem wywołującym negatywne zmiany w mikroflorze przewodu pokarmowego jest przyjmowanie antybiotyków.
Czy probiotyki wspierają odchudzanie?
Chociaż badania nad tym zagadnieniem nadal trwają, to ich wyniki są obiecujące. Okazuje się, że suplementacja probiotykami może powodować utratę wagi ciała a także zapobiegać powstawaniu nadwagi. Metaanaliza z 2018, obejmująca przegląd 12 randomizowanych badań kontrolnych przeprowadzonych na grupie 821 uczestników wykazała, że osoby przyjmujące preparaty probiotyczne wykazywały się szybszym tempem redukcji ogólnej masy ciała, tkanki tłuszczowej i obwodu talii w porównaniu z ludźmi nie przyjmującymi tych preparatów. Co ciekawe, ci którzy stosowali wyższe dawki probiotyków i ci którzy stosowali preparaty zawierające w składzie tylko jeden szczep bakterii, uzyskali lepsze wyniki od osób przyjmujących preparaty zwierające wiele rożnych kultur probiotycznych.
Inna metaanaliza, obejmująca 105 badań i 6826 uczestników również wykazała, że leczenie probiotyczne doprowadziło do zmniejszenia tkanki tłuszczowej, obwodu talii i wskaźnika BMI.
W leczeniu zastosowano bifidobakterie ( B. breve , B. longum ), Streptococcus salivarius subsp. thermophilus i lactobacilli ( L. acidophilus , L. casei i L. Delbrueckii ).
Ponadto niektóre badania sugerują, że probiotyki mogą zapobiegać powstawaniu nadwagi.
W badaniu z 2015 roku 20 mężczyzn bez otyłości przez okres 4 tygodni poddano wysokokalorycznej i wysokotłuszczowej diecie. Okazało się, że panowie którzy przyjmowali wieloszczepowy probiotyk VSL#3 (dostępny także w Polsce) przytyli mniej ( 1.415 kg) w porównaniu z grupą otrzymującą placebo ( 2.295 kg)
Podsumowując, probiotyki mogą sprzyjać utracie wagi poprzez:
- zwiększenie ilości bakterii produkujących krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które nasilają utlenianie kwasów tłuszczowych i zmniejszają magazynowanie tłuszczu
- zmniejszanie stanu zapalnego na skutek redukcji liczebności producentów lipopolisacharydu (LPS), wpływającego na apetyt i metabolizm- redukując gromadzenia się tłuszczu w komórkach
- regulację ekspresji genów prozapalnych
- poprawę wrażliwości na insulinę
Chociaż naukowcy zidentyfikowali kilka mechanizmów, w jaki probiotyki wpływają na wagę, należy pamiętać, że badania badające potencjalny wpływ probiotyków na utratę wagi są w toku.
Zagrożenia związane z przyjmowaniem probiotyków
Niektórzy naukowcy wyrażają obawy związane z powszechnym stosowaniem suplementów probiotycznych i ostrzegają, że niewiele wiadomo o długoterminowych skutkach przyjmowania tych preparatów.
Badacze zasugerowali, że ponieważ suplementy probiotyczne często zawierają duże ilości probiotyków tego samego gatunku, przyjmowanie suplementów może prowadzić do oporności na antybiotyki i innych negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Naukowcy ostrzegają również, że istnieje niewiele doniesień na temat bezpieczeństwa probiotyków oraz że badania nad probiotykami są często niedostatecznie wiarygodne, bywają źle zaprojektowane i często finansowane są przez firmy produkujące preparaty probiotyczne, co może przekłamywać wyniki.
Stosowanie probiotyków może również prowadzić do przerostu populacji bakterii w jelitach i może powodować zagrażające życiu infekcje u osób z osłabionym układem odpornościowym.
Chociaż suplementy probiotyczne są szeroko stosowane i przepisywane przez lekarzy, niektórzy naukowcy uważają, że rynek probiotyków powinien być regulowany na podobnych zasadach jak rynek leków.
Z wyżej wymienionych powodów osoby o obniżonej odporności nie powinny przyjmować probiotyków, chyba że zostali poinstruowani przez lekarza.
Podsumowanie
Badania sugerują, że mikrobiom jelitowy wpływa na masę ciała, a niektóre badania powiązały suplementację probiotykami ze zmniejszeniem ilości tkanki tłuszczowej, obwodu talii i wskaźnika BMI.
Jednakże, mimo że probiotyki są powszechnie stosowane i przepisywane przez lekarzy, istnieją pewne potencjalne zagrożenia dotyczące bezpieczeństwa ich stosowania.
Referencje:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0271531715001037
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7465252/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7333005/