Okres świąteczno-noworoczny sprzyja wypoczynkowi. Piękna polska tradycja to także suto zastawiony stół i mnóstwo związanych z tym kulinarnych pokus. Nic więc dziwnego, że tuż po świętach wielu z nas zaczyna nierówne zmagania ze zbędnymi kilogramami.

Według najnowszych badań możemy zniwelować niektóre niekorzystne konsekwencje kiepskiej diety, pijąc bogate w kofeinę napoje, takie jak kawa, herbata czy yerba mate. Okazuje się, że kofeina jest w stanie przeciwdziałać niekontrolowanym przyrostom masy ciała, wywoływanym przez spożywanie pokarmów bogatych w cukier i tłuszcze.

Naukowcy z University of Illinois przeprowadzili eksperyment, w którym szczury utrzymywane były na diecie wysokotłuszczowej oraz obfitującej w cukry proste. Następnie podzielono gryzonie na dwie grupy. Pierwsza z nich oprócz standardowej diety otrzymywała kofeinę wyekstrahowaną z yerba mate. Druga grupa otrzymywała wersję bezkofeinową tego napoju.

Okazało się, że szczury przyjmujące kofeinową yerba mate odnotowały przyrost masy ciała o 16 % mniejszy i 22 % mniej tkanki tłuszczowej w porównaniu do gryzoni nie przyjmujących kofeiny w żadnej postaci. Istotny był także fakt, że podobne wyniki otrzymano w w przypadku gryzoni przyjmujących syntetyczną kofeinę jak i kofeinę wyekstrahowaną z kawy.

Naukowcy chcąc dociec jaki konkretnie mechanizm odpowiada za takie wyniki odkryli, że kofeina wywiera wpływ na komórki poprzez zmianę ekspresji niektórych genów.

Kofeina ogranicza odkładanie tkanki tłuszczowej

Zespół naukowców karmił sześć grup szczurów dietą wysokotłuszczową i bogatą w cukier przez 28 dni. Ponadto każda z grup gryzoni przyjmowała kofeinę w innej formie, były to odpowiednio: kofeina syntetyczna, yerba mate zawierająca kofeinę, herbata zawierająca kofeinę, kofeina pozyskiwana z kawy i herbata bezkofeinowa.

Dawka kofeiny była równa ilości kofeiny spożywanej przez człowieka po wypiciu 4 filiżanek kawy dziennie. Po 28 dniach zaobserwowano wyraźną różnicę w beztłuszczowej masie ciała wśród sześciu grup szczurów. Szczury, które spożywały kofeinę z dowolnego źródła, zyskały mniej tkanki tłuszczowej niż gryzonie w grupie bezkofeinowej.

Wykazano również istnienie ścisłego związku między magazynowaniem lipidów w komórkach tłuszczowych, przyrostem masy ciała i wzrostem tkanki tłuszczowej.

Wyniki tych badań przyczyniają się do zwiększenia wiedzy na temat wpływu kofeiny zawartej w popularnych napojach na proces zapobiegania otyłości.

Kofeina zmienia ekspresję genów

Oprócz badania wpływu różnych form kofeiny na procesy metaboliczne zachodzące u szczurów, naukowcy zbadali także wpływ tej substancji na kultury komórkowe.

W warunkach laboratoryjnych eksponowali komórki tłuszczowe myszy na trzy rodzaje kofeiny: syntetyczną, ekstrahowaną z kawy i ekstrahowaną z yerba mate.
Eksperyment wykazał, że gromadzenie się lipidów w komórkach tłuszczowych zmniejszyło się o 20–41%, niezależnie od rodzaju podawanej kofeiny.
Badanie genów istotnych dla metabolizmu lipidów i otyłości wykazało również, że kofeina zmniejsza ekspresję niektórych genów, takich jak np. kodujący syntezę kwasów tłuszczowych FASN , enzym, który pomaga wytwarzać długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, oraz lipazę lipoproteinową LPL , enzym odgrywający kluczową rolę w metabolizmie trójglicerydów.

Okazało się, że wszystkie trzy rodzaje kofeiny – syntetyczna, ekstrahowana z mate i ekstrahowana z kawy – znacznie zmniejszają ekspresję obu genów. Testy na komórkach wykazały, że ekspresja FASN spadła o 31–39%, a ekspresja LPL spadła o 51–69%.

Jak podsumowała autor badania, prof. Elvira Gonzalez de Mejia: „ Biorąc pod uwagę wyniki naszych badań, herbatę a także inne napoje bogate w kofeinę można uznać za środki przeciwdziałające otyłości”.

Zwrot w kierunku metod naturalnych

Swoista epidemia otyłości i związanych z nią chorób cywilizacyjnych jeszcze nie tak dawno ograniczała się do krajów wysokorozwiniętych. Obecnie jednak postępuje także w krajach rozwijających się, o stosunkowo niskim poziomie dochodu. Statystyki pokazują, że nie mniej niż 2.8 miliona zgonów rocznie związane jest z chorobami wynikającymi z otyłości i nadwagi.

Otyłość odpowiada także za rozwój wielu przewlekłych chorób, takich jak cukrzyca typu 2, schorzenia wątroby, układu krążenia oraz jelit. Ze względu na skalę problemu wielu naukowców zwraca swoją uwagę w kierunku terapii naturalnych, opartych na ziołach i ekstraktach. Ich atutem jest powszechna dostępność.

Źródła:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30335479 
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16522916
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26554757