Czym jest kolagen?
Bardzo często słyszymy, gdy ktoś w kontekście bolących stawów, pomarszczonej skóry twarzy lub mechanicznych urazów takich jak złamania kości wspomina o kolagenie. Czym jest ten związek i jakie pełni funkcje?
Kolagen to białko, które powszechnie i naturalnie występuje w organizmach ludzi – stanowi około 1/3 ogólnej masy protein w naszym ciele
Większość tkanek twardych i miękkich składa się głównie z białka kolagenowego, od ścięgien aż po dziąsła. Znajduje się on również w kościach, skórze i więzadłach, a także w naczyniach krwionośnych, rogówkach i zębach.
Choć kolagen zwykle kojarzony jest z właściwości nadających strukturę skórze, jest również niezbędny np. do wspomagania procesu krzepnięcia krwi czy odbudowy kości. Co ciekawe, istnieją cztery główne i aż 25 drugorzędne formy kolagenu.
Jak działa kolagen?
Naukowcy twierdzą, że zdolność kolagenu do wygładzania zmarszczek może wynikać z tego, że w procesie trawienia sprawnie rozkłada się on na małe łańcuchy aminokwasów i peptydów.
Kiedy organizm rozkłada kolagen w układzie pokarmowym, fragmenty aminokwasów i peptydów są wchłaniane do krwiobiegu. To z kolei uruchamia naturalną syntezę kolagenu w skórze.
Kolagen działa jak rodzaj sprężystego rusztowania dla skóry – utrzymując jej spójność i nadając jej strukturę. Ma również wpływ na zdrowie skóry głowy, wpływając na wzrost włosów a także zapobiega rozdwajaniu się i łuszczeniu się paznokci.
Z chemicznego punktu widzenia kolagen składa się z długich pasm aminokwasów, które są ściśle związane ze sobą w łańcuch przypominający linę. Te silne łańcuchy nadają młodej, zdrowej skórze sprężystość i jędrność.
Jako kolejną ciekawostkę warto dodać, że organizmy niemowląt, dzieci i nastolatków produkują kolagen w szybkim tempie. To jeden z powodów, dla których ich skóra jest tak gładka i pozbawiona zmarszczek. Wraz z wiekiem nasze ciała stopniowo obniżają syntezę kolagenu, co objawia się bólami stawów, zmarszczkami, obwisłą skórą, przerzedzonymi włosami i słabymi, łamliwymi paznokciami.
Rola kolagenu w organizmie
- Struktura skóry: Kolagen jest głównym składnikiem skóry, stanowiąc około 75% jej suchej masy. Zapewnia on skórze wytrzymałość, elastyczność i jędrność. Ze względu na obecność kolagenu, skóra jest w stanie utrzymać swoją sprężystość, a zmniejszona produkcja kolagenu wraz z wiekiem może prowadzić do utraty elastyczności i powstawania zmarszczek.
- Tkanka łączna: Kolagen występuje również w tkankach łącznych, takich jak ścięgna, więzadła, chrząstki i kości. W ścięgnach i więzadłach kolagen jest odpowiedzialny za utrzymanie wytrzymałości i stabilności, umożliwiając prawidłowe funkcjonowanie narządów ruchu.
- Chrząstka stawowa: W chrząstkach kolagen stanowi główną substancję budulcową, zapewniając im elastyczność i zdolność do absorbowania sił działających na stawy. Dzięki kolagenowi stawy są zdolne do płynnego ruchu, a jego brak może przyczynić się do problemów związanych z artretyzmem i innymi schorzeniami stawów.
- Krew i naczynia krwionośne: Kolagen pełni istotną rolę w budowie naczyń krwionośnych. Pomaga w utrzymaniu ich struktury i elastyczności, co jest istotne dla zdolności przepływu krwi oraz prawidłowej regulacji ciśnienia krwi.
- Kości: W kościach kolagen stanowi rodzaj rusztowania na którym osadzone są minerały takie jak wapń i fosfor, nadając kościom wytrzymałość i twardość. Kolagen jest zatem kluczowy dla utrzymania integralności kości.
- Rany i gojenie: Kolagen odgrywa rolę podczas procesu gojenia ran. Tworzy on strukturę podporową dla nowych komórek, umożliwiając im naprawę uszkodzonej tkanki.
Co daje suplementacja kolagenem:
- Zdrowa skóra: Suplementacja kolagenem może pomóc poprawić elastyczność, nawilżenie i jędrność skóry. Może to przyczynić się do zmniejszenia widoczności zmarszczek i innych oznak starzenia się skóry.
- Włosy i paznokcie: Kolagen stanowi ważny składnik włosów i paznokci, więc suplementacja może wpłynąć na ich zdrowie, poprawiając ich wygląd i wytrzymałość.
- Zdrowe stawy: Badania sugerują, że suplementacja kolagenem może pomóc w zmniejszeniu bólu stawów u osób z problemami takimi jak artretyzm. Kolagen stanowi główny składnik tkanki łącznej stawów, więc jego suplementacja może wspomagać ich ogólną kondycję.
- Zdrowe tkanki łączne: Suplementacja kolagenem może pomóc w utrzymaniu zdrowych ścięgien, więzadeł i chrząstek, co jest istotne dla prawidłowego funkcjonowania narządów ruchu.
- Gojenie ran: Kolagen jest istotny dla procesu gojenia ran, więc suplementacja może wspomóc szybszą i skuteczniejszą regenerację uszkodzonych tkanek.
- Zdrowe naczynia krwionośne: Istnieją dowody sugerujące, że suplementacja kolagenem może poprawić elastyczność naczyń krwionośnych i wpłynąć na zdolność regulacji ciśnienia krwi.
- Wspomaganie snu: Niektóre suplementy kolagenowe zawierają aminokwas zwany glicyną, który ma działanie uspokajające i pomaga w poprawie jakości snu.
- Wspomaganie trawienia: Kolagen zawiera aminokwasy, które mogą wspomagać zdrową funkcję układu trawiennego i wspomagać gojenie się błony śluzowej jelit.
Najważniejsze źródła pokarmowe kolagenu to produkty pochodzenia zwierzęcego:
- Mięso: Szczególnie bogate w kolagen są te zawierające tkanke łaczną, takie jak skóra i chrząstka. Np. skóra kurczaka oraz mięso z końcówek kości.
- Ryby: Niektóre ryby, zwłaszcza te, które mają duże ilości kolagenu w skórze, mogą być dobrym źródłem tej substancji. Przykłady to dorsz i śledź.
- Bulion: Gotowanie kości zwierząt w celu uzyskania bulionu lub wywaru może wyciągnąć kolagen z tkanek i przekształcić go w żelatynę. Bulion może być używany do gotowania i przygotowywania różnych potraw.
- Żelatyna: Żelatyna to produkt uzyskiwany z gotowania tkanki łącznej zwierząt, takich jak skóra i kości. Jest ona powszechnie używana w przemyśle spożywczym do produkcji galaret, dżemów i innych produktów.
- Tkanki chrzęstne: Chrząstka, na przykład z łapek kurczaka, zawiera znaczne ilości kolagenu.
Kolagen jest białkiem pochodzenia zwierzęcego i nie występuje naturalnie w produktach roślinnych. Dlatego osoby będące weganami oraz wegetarianami są bardziej narażone na potencjalny niedobór kolagenu.
Podsumowanie
Kolagen, nazywany często „białkiem młodości”, odgrywa zasadniczą rolę w zachowaniu naszego zdrowia. Badania naukowe nad kolagenem nie tylko potwierdzają jego kluczową rolę w organizmie, ale również otwierają drzwi do innowacyjnych terapii i zastosowań. Od zdrowia skóry po integralność kości, kolagen ma wpływ na wiele aspektów zdrowia.
Referencje:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378517301006913
https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=bH_9CLDLtkQC&oi=fnd&pg=PP1&dq=collagen&ots=Rp994ialz-&sig=7h6tQPtD-lv3KrkJ5sdcDgoM38Q&redir_esc=y#v=onepage&q=collagen&f=false
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4615-3770-0_2