Żeń-szeń koreański, znany również jako Panax ginseng, to jedna z najbardziej cenionych roślin w tradycyjnej medycynie azjatyckiej i jednocześnie przedmiot nieustającego zainteresowania naukowców na całym świecie. Współczesna nauka skupia się na identyfikacji i zrozumieniu działania  substancji czynnych zawartych w żeń-szeniu koreańskim, jak również na pełnym opisie jego potencjalnych korzyści zdrowotnych.

Nasz artykuł ma na celu przedstawienie zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych zastosowań związanych z żeń-szeniem koreańskim. Obejmuje on zagadnienia związane z farmakologicznym opisem tej rośliny, jej historią stosowania w medycynie, a także najnowszymi badaniami naukowymi nad jej składem chemicznym oraz wpływem na zdrowie człowieka. Przedstawimy również najważniejsze zagadnienia związane z jakością, standaryzacją i zastosowaniami żeń-szenia koreańskiego.

Związki aktywne

Najważniejszymi składnikami aktywnymi w żeń-szeniu koreańskim są ginsenozydy (glikozydy saponinowe), ale roślina zawiera także wiele innych związków czynnych:

  1. Ginsenozydy: To grupa saponin, które są uważane za główne substancje aktywne w żeń-szeniu koreańskim. Istnieje wiele różnych rodzajów ginsenozydów, takich jak Rb1, Rb2, Rg1, Rg2 i in., z których każdy może mieć nieco inny wpływ na zdrowie. Są odpowiedzialne za wiele korzyści zdrowotnych, takich jak poprawa wydolności fizycznej, funkcji poznawczych i adaptacji organizmu.
  2. Polisacharydy: To składniki odpowiedzialne za właściwości immunomodulacyjne żeń-szenia. Polisacharydy wspomagają układ odpornościowy organizmu.
  3. Flawonoidy: Są to substancje o właściwościach antyoksydacyjnych, które pomagają w ochronie komórek przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.
  4. Alkaloidy: Niektóre odmiany żeń-szenia zawierają alkaloidy, takie jak panaksynol, które mogą mieć wpływ na układ nerwowy i wpływać na poziom energii.
  5. Oligopeptydy: To związki peptydowe, które odgrywają rolę w regulacji procesów metabolicznych i mogą mieć wpływ na zdrowie serca i ogólną kondycję organizmu.
  6. Minerały i witaminy: Żeń-szeń koreański jest również źródłem różnych minerałów (takich jak żelazo, potas i wapń) oraz witamin (takich jak witamina A, witamina C i witamina E), które wspierają ogólne zdrowie organizmu.

Warto zaznaczyć, że różne odmiany i rodzaje żeń-szenia koreańskiego mogą zawierać różne ilości i rodzaje substancji aktywnych,

Właściwości zdrowotne  i wpływ na organizm

Badania nad właściwościami zdrowotnymi żeń-szenia koreańskiego stanowią istotny obszar badań naukowych. Roślina ta jest tradycyjnie uważana za adaptogen – substancję, która może pomóc organizmowi zaadoptować się do stresu i zwiększyć jego ogólną odporność. Oto niektóre z kluczowych właściwości zdrowotnych żeń-szenia koreańskiego, wykazane w badaniach naukowych:

  1. Poprawa wydolności fizycznej: Badania sugerują, że suplementacja żeń-szeniem koreańskim może pomóc w zwiększeniu wydolności fizycznej, zmniejszeniu uczucia zmęczenia i poprawieniu ogólnego stanu zdrowia. Sportowcy i osoby aktywne fizycznie mogą korzystać z tej rośliny w celu poprawy swoich wyników.
  2. Poprawa funkcji poznawczych: Niektóre badania sugerują, że żeń-szeń koreański może mieć pozytywny wpływ na funkcje poznawcze, takie jak koncentracja, pamięć i zdolność rozwiązywania problemów. Jest to szczególnie interesujące w kontekście starzenia się  i możliwości poprawy jakości życia seniorów.
  3. Regulacja poziomu cukru i lipidów we krwi: Badania laboratoryjne wykazały, że żeń-szeń koreański może pomóc w regulacji poziomu glukozy we krwi oraz obniżeniu poziomu złego cholesterolu. To sugeruje potencjalne korzyści w kontekście cukrzycy typu 2 i chorób serca.
  4. Wzmacnianie układu odpornościowego: Istnieją dowody na to, że żeń-szeń koreański może wspomagać układ odpornościowy, co może wspierać organizm w zwalczaniu infekcji i chorób.
  5.  Antyoksydacyjne właściwości: Roślina ta zawiera substancje o właściwościach antyoksydacyjnych, które pomagają neutralizować wolne rodniki i chronić komórki przed uszkodzeniami.
  6.  Redukcja stresu i poprawa zdolności adaptacyjnych: Żeń-szeń koreański jest tradycyjnie uważany za roślinę adaptogenną, co oznacza, że może pomóc organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem i adaptować się do zmieniających się warunków.


Żeń szreń w tradycyjnej medycynie azjatyckiej

Żeń-szeń koreański ma długą i bogatą historię stosowania w tradycyjnej medycynie azjatyckiej:

  1. Starożytny adaptogen: Żeń-szeń jest tradycyjnie uważany za adaptogen, co oznacza, że pomaga organizmowi dostosować się do stresu i zwiększa jego ogólną odporność.
  2. Poprawa wydolności fizycznej: W medycynie chińskiej i koreańskiej, żeń-szeń był stosowany w celu zwiększenia energii, wydolności fizycznej i ogólnego witalności.
  3. Poprawa funkcji poznawczych: W tradycyjnej medycynie azjatyckiej żeń-szeń był uważany za środek poprawiający funkcje poznawcze, takie jak koncentracja i pamięć.
  4. Wzmacnianie układu odpornościowego: W tradycji chińskiej, żeń-szeń był stosowany w celu wzmocnienia układu odpornościowego i walki z infekcjami.
  5. Regulacja poziomu energii życiowej „Qi”: W chińskiej medycynie tradycyjnej, żeń-szeń był używany w celu regulacji przepływu energii życiowej Qi, co miało wpływ na ogólną równowagę organizmu.
  6. Poprawa funkcji seksualnych: Żeń-szeń był stosowany w tradycyjnej medycynie azjatyckiej jako środek poprawiający funkcje seksualne i jako afrodyzjak.
  7. Leczenie zmęczenia i stresu: W tradycji koreańskiej, żeń-szeń był używany do łagodzenia zmęczenia i stresu oraz do poprawy ogólnego samopoczucia.
  8. Regulacja poziomu cukru i lipidów we krwi: Niektóre zastosowania żeń-szenia obejmują regulację poziomu glukozy we krwi i zmniejszenie poziomu złego cholesterolu.
  9. Wsparcie przy chorobach przewlekłych: W niektórych przypadkach żeń-szeń był stosowany jako uzupełnienie terapii przy chorobach przewlekłych, takich jak cukrzyca i nadciśnienie.

Standaryzacja!

Standaryzacja ekstraktów jest niezwykle istotna w kontekście badań nad żeń-szeniem koreańskim oraz produkcji suplementów i leków opartych na tej roślinie. Standaryzacja odnosi się do procesu  kontrolowania zawartości określonych substancji lub składników czynnych w ekstraktach roślinnych w celu zapewnienia poprawnego działania i jakości produktu. W przypadku żeń-szenia koreańskiego, standaryzacja jest kluczowa z kilku powodów:

  1. Skład chemiczny: Roślina ta zawiera wiele różnych substancji aktywnych, w tym ginsenozydy, polisacharydy, flawonoidy i inne związki. Standaryzacja pozwala na precyzyjne określenie zawartości wybranych składników, co jest istotne, ponieważ to właśnie te substancje są odpowiedzialne za większość korzyści zdrowotnych związanych z żeń-szeniem koreańskim.
  2. Skuteczność: Standaryzacja umożliwia producentom kontrolowanie składu ekstraktu, co zapewnia skuteczność produktu. Dzięki temu konsumenci mogą być pewni, że otrzymują dokładnie określoną dawkę aktywnych substancji w każdym suplemencie czy leku.
  3. Bezpieczeństwo: Standaryzacja pozwala również na kontrolowanie potencjalnie toksycznych substancji lub zanieczyszczeń, które mogą znajdować się w surowcach roślinnych. W ten sposób można zapobiec przypadkowym zatruciom i negatywnym skutkom ubocznym.
  4. Badania kliniczne: W badaniach klinicznych nad żeń-szeniem koreańskim standaryzacja jest niezbędna do uzyskania wiarygodnych wyników. Dzięki standaryzacji można dokładnie określić dawkę substancji aktywnych, co umożliwia porównywanie wyników różnych badań.
  5. Konsument: Standaryzacja jest korzystna również dla konsumenta, który może mieć pewność, że produkt, który nabywa, zawiera określone ilości aktywnych składników, co ułatwia świadome podejmowanie decyzji o suplementacji.

Warto zauważyć, że standaryzacja może dotyczyć różnych składników roślinnych, w zależności od celu i właściwości danego ekstraktu. Na przykład, w przypadku żeń-szenia koreańskiego, może to oznaczać standaryzację ginsenozydów, które są uważane za główne substancje aktywne w tej roślinie.

Dawkowanie

Dawkowanie żeń-szenia  może różnić się w zależności od celu stosowania, formy produktu oraz indywidualnych potrzeb i tolerancji pacjenta. Poniżej znajdują się ogólne wytyczne dotyczące dawkowania żeń-szenia:

    1. Ekstrakty i suplementy: Dawkowanie żeń-szenia w postaci ekstraktów lub suplementów może różnić się w zależności od stężenia i standaryzacji substancji aktywnych. Zazwyczaj dawka mieści się w zakresie od 200 mg do 400 mg dziennie. Jednak warto pamiętać, że niektóre produkty mogą zawierać wyższe dawki, dlatego ważne jest uważne przeczytanie etykiety i zastosowanie się do zaleceń producenta.
    2. Herbata z żeń-szenia: Jeśli korzystasz z herbaty z żeń-szenia, zalecane jest spożywanie jednej filiżanki 1-2 razy dziennie. Herbaty z żeń-szenia są zazwyczaj łagodniejsze w działaniu niż suplementy.
    3. Korzeń suszony: Jeśli korzystasz z korzenia żeń-szenia koreańskiego w formie suszonej, to zazwyczaj zaleca się przygotowywanie wywarów lub odwarów. Dawkowanie może wynosić od 0,5 do 2 g suszonego korzenia na dzień.
    4. Indywidualna tolerancja: Ważne jest, aby słuchać swojego organizmu i obserwować reakcje na żeń-szeń. Niektóre osoby mogą być bardziej wrażliwe i zareagować na niższe dawki, podczas gdy inne mogą tolerować wyższe ilości. Jeśli wystąpią niepożądane skutki uboczne, takie jak bezsenność, niepokój lub nerwowość, warto zmniejszyć dawkę lub skonsultować się z lekarzem.
    5. Cykle stosowania: Ze względu na potencjalne działanie stymulujące żeń-szenia, nie zaleca się stosowania go przez długi okres czasu. Często stosuje się cykle, na przykład 2-3 tygodnie stosowania, a następnie przerwa, aby uniknąć tolerancji i zmniejszenia skuteczności.
    6. Konsultacja z lekarzem: Przed rozpoczęciem suplementacji żeń-szeniem lub zmianą dawkowania zawsze warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli masz istniejące problemy zdrowotne lub przyjmujesz inne leki, ponieważ żeń-szeń może mieć interakcje z niektórymi lekami.
    7. Lato: W tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM)  nie zaleca się stosowania żeń-szenia w miesiącach letnich.

Dawkowanie żeń-szenia może być zróżnicowane w zależności od celów terapeutycznych. Warto pamiętać, że żeń-szeń jest ziołem o potencjalnie stymulującym działaniu, więc należy go stosować z rozwagą i zgodnie z zaleceniami ekspertów.

Referencje:

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1046/j.1365-2710.2003.00467.x

https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2003/1015/p1539.html?crsi=662497572&cicada_org_src=healthwebmagazine.com&cicada_org_mdm=direct

https://link.springer.com/article/10.2165/00002018-200225050-00003?crsi=662496560&cicada_org_src=healthwebmagazine.com&cicada_org_mdm=direct

https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/77672886/b148b32f5a34114f4e5a78fb906ff10ae049-libre.pdf?1640925429=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DPanax_ginseng_An_Overview_of_the_Clinica.pdf&Expires=1697130719&Signature=fpANpJsGIE72uD6Ba5mM~8zIXRAs4IjUiNQU1l3nSBOvAgc2N-W-sMBh47cXEiUXzFFwC-iqSHyPvuxVhD65vz~NwYkiTeGxTZ2m55hywZbcNNhj4ZD3GZZFeZizQ~Uib8lAkdUUL0UsaJ8qKnrxRm-9VFss19fhS420TlPZlC2iAQGrr-pXla~ODyOPVSgJo2TtW-TRmDs2Ef7~HuepBSCYk-Opn1adFlwGEcoILCSdrl4hZU2lXKlC1edVQ8dgh2wf5dlA1tcfT7BcwD9hRf0AFHneppefeYe4oUaZChiKXPAU9fgParOIbdOVOJ~rVni8gMlHZXz9XOzbvlpsdw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

panax ginseng standaryzowany ekstrakt z żeń-szenia żeń-szeń